.pl

A to Shangri-La. Kolosalne Królestwo Bobrze. Odkryte przypadkiem dzisiaj w Beskidzie Niskim. Jest naprawdę potężne, z wysokości nawet 120 m nie było widać całości. Wiele tam, wiele rozgałęzień, wiele wszystkiego. Wokół sakramencka susza, tu jest jedyne miejsce gdzie jest trochę więcej wody.

Zdjęcie z wysoka i system wygląda na coś niewielkiego, ale wystarczy odnieść to do wysokości drzew na zdjęciu.

Na zakończenie albo początek wakacji (jak kto woli) pewien epicki bieszczadzki potok. To już rzadkość i skarb: wielkie kamienie, bez kombinowania, bez umacniania, bez prostowania, wycinania, bez rycia i knucia.

Nie, to nie Amazonia. Ani dzika nieujarzmiona rzeka. Choć od dawna nazywana bieszczadzką Amazonią. I to jest dzika nieujarzmiona rzeka. Pięknie widać barykady z pni, plaże, łachy i głęboczki. I dżunglę.

To fragment rezerwatu Bobry w Uhercach o powierzchni ponad 27 hektarów. Co najciekawsze powstał na terenie byłego wyrobiska, z którego pozyskiwano żwir na budowę zapory w Solinie. Wybrano go tyle, że poziom obniżył się o kilka metrów a na dnie niecki, wśród księżycowego krajobrazu płynęła rzeka. Płynęła bo w sumie nie miała innego wyjścia. A teraz jest niesamowicie pięknie i dziko. Od 1987 roku zabiegałem o ochronę tego terenu; starania zostały uwiecznione sukcesem w roku 1994.

Wystarczy dać działać przyrodzie i powstają tak cenne i nieprawdopodobne historie. Nie trzeba szukać prehistorii, nie trzeba udowadniać co kiedy było i czego nie było. Ważne jest to co jest teraz i czym może się stać.

Nie, to nie ruszt do majówkowego grilla. Coś znacznie ciekawszego. Taki ruszt biologiczny powstaje z grubszych i niespławionych kłód ściętych przez bobry. Na nich będą rosnąć kolejne drzewa, krzewy i płożyć się zioła.

A z jednego drzewa bobry zrobią sto. Pędy odbijają z pni, porzuconych gałęzi i gałązek. Będą przyciągać sarny i jelenie. Te przyciągną wilki. Wilki zjedzą też bobry i chwilowo nastąpi reboot. System działa synchronicznie i doskonale.

A to nanozbiornik. Klasy Pikuś. Skromny a jakoby ze złota. Gromadzi wodę z rynien z dachu. Od 20 lat działa bez najmniejszej interwencji. I z każdym rokiem jest piękniejszy, ciekawszy i bardziej użyteczny.

Co można kupić za 60 groszy? Generalnie nic. A jednak coś: na przykład olszę czarną, która rośnie jak szalona. Od wiosny, kiedy posadziłem 100 sadzonek, przyrosły średnio po metrze i mnie przegoniły. Żywi się dwutlenkiem węgla i wiąże azot. Zapewnia cień i chroni glebę przed przesuszaniem. A choć lubię sadzić to pod koniec już mi się nie chciało i wystarczyło kopnąć glebę dwoma ruchami. Wszyskie się przyjęły. 100 sztuk za 60 złotych, ze 2 godziny roboty. Jakiś szalony zwrot z inwestycji.

Jeden z najstarszych i największych bieszczadzkich stawów bobrowych. Im starszy tym piękniejszy.

A tu świetnie widać jak działa dojrzały staw bobrów po większym deszczu:
– rozprasza energię wody i wyłapuje zawiesiny wymywane ze szlaków zrywkowych.
– dawkuje wodę do strumienia poniżej (po lewej zdjęcia), który prowadzi do kolejnej tamy.
– zasila wody gruntowe, ochładza i umożliwia życie niezliczonych mieszkańców.

Skromny, a ze złota 😉

Stare drzewo. Ugości. Wykarmi. Łóżko zaścieli. Ligniną i celulozą poczęstuje.

Kultura zapierdolu nie omija rolnictwa. Na tym kawałku kiedyś kosiłem ręczną kosą, bo mokro i żaden sprzęt by nie wjechał. Kosiłem bo przecież dopłaty, bo zarasta krzakami. Mimo tego, że to było bez sensu, siano dziadowskie i gzy tnące jak noże. Przestałem.

Teraz można podziwiać takie kruszczyki błotne, zagrożone storczyki. I inne storczyki. I bobrki trójlistne. I wełnianki.

I jakoś żyję bez tego heroicznego koszenia i uprawiania za wszelką cenę. I bez osuszenia pod domek dla turystów.

A to Wspaniała Piątka. Konserwatorzy Powierzchni Trawiastych. Długowieczni, działają na Słońce. Dzięki nim są piękne łąki i pastwiska. Motyle i ptaki. I żuki. Jak się przytulisz to Ci się wydzieli oksytocyna. Nieustraszeni. Choć, nie, nie cierpią jednego. Gzów albo bąków. Dlatego teraz dnie spędzają w zaciszu stajni, a wychodzą tylko na krótkie wypady. Ich czas to noc. Wtedy robią robotę.

Co można zrobić z odkrawka folii do oczek wodnych? Na przykład taką mikro sadzawkę zasilaną z rynien z pośrednictwem mikrocysterny. Działa od godziny 0. Błyskawicznie pojawiły się ptaki, ważka i pies chłodzący stopy. Jest też gdzie czerpać wodę do podlewania pomidorów.

Z Sunią Misią sprawdzamy jak przyjęły się czereśnie. To tutaj, w miejsce monokultury świerkowej powstaje jadalny las albo ogród leśny. Jak widać czereśnie mają się świetnie. My też.

Z elektryzującą Sunią Misią ogarniamy system przyszłości. System agrowoltaiczny. Pod generatorem PV będą rosnąć czarne porzeczki i inne krzewy owocowe. To wykorzystanie ciekawej powierzchni, osłoniętej przed słońcem i przesuszaniem, a jednocześnie dobrze eksponowanej i ciepłej.

A to najnowszy, ponad 40 kWh magazyn energii dla systemu off-grid w Bieszczadach, z inwerterami, ładowarką PV, etc. 20 lat temu zaczynaliśmy od dwóch akumulatorów ze Stara, dwóch małych paneli i chińskiego inwertera o kwadratowej sinusoidzie 😉 To ewolucja systemu w działaniu i na własnej skórze, nie na papierze i nie wedle rad kanapowych specjalistów albo złotoustych sprzedawców zazwyczaj plotących banialuki.
Poza sprzętem to też sensowne magazynowanie energii, oszczędzanie kiedy mało, ograniczanie strat oraz korzystanie z niej kiedy jest w nadmiarze. Jeśli ktoś jest zainteresowany poradami w temacie - można się kontaktować w wiadomości prywatnej.